Günlük hayatı olumsuz etkileyen ve çevremizde gün geçtikçe daha çok rastladığımız idrar kaçırma vakaları kadınlarda erklere oranla yaygındır. Bu rahatsızlığın genel olarak çocuklarda ve ileri yaşta bireylerde görüldüğü düşünülse de her yaştan kadının rastlayabilir. Dr. Seçil Günay Avcı, idrar kaçırma problemi erken evrede ortadan kaldıracak yöntemlerden bahseden bir köşe yazısı hazırladı.
İdrar kaçırma, idrar yapmayı düşünmediğiniz veya planlamadığınız bir anda idrarın kontrol dışı kaçmasıdır. Öksürünce, hapşırınca, spor yaparken gibi basınç artışları ile olduğu gibi, ani bir idrar hissi ile gelen kaçırmalar şeklinde de görülür. İdrar kaçırma idrarı depolayan mesane-idrar torbasının bir çeşit fonksiyon bozukluğudur. Ülkemizde yapılan bir çalışmada üniversitede okuyan genç kızlar arasında idrar kaçırmanın görülme sıklığı neredeyse %20 olarak belirlenmiştir. Bu durum yaklaşık her 5 üniversite öğrencisinden birinde idrar kaçırma olduğunu ortaya çıkarmıştır. Henüz doğum yapmamış, menopoza girmemiş, 18-28 yaş grubunda idrar kaçırmanın varlığını ortaya koyan bu çalışma bize erken yaşta tedbir almak gerektiğini göstermiştir.
Dr. Seçil Günay Avcı, idrar kaçırmamak için dikkat etmemiz gereken 10 durumu özetleyen Yasemin.com okurlarına özel bir yazı hazırladı:
– Çocukluktan itibaren düzenli spor alışkanlığı ile vücut duruşuna dikkat etmek ve önemsemek. Bilgisayar kullanımı, masa başı işler omurga hasarını boyun düzeyinden başlayarak arttırmaktadır. Düzenli spor yapanlarda omurga kaslarının güçlü olması, duruş sorunlarının olmaması mesaneye giden sinirlerin erken dönemde omurga basısında kalmasını engeller. Çocuklarımızın oturma ve dinlenme pozisyonlarındaki hatalı duruşlarının farkında olup doğru duruş alışkanlığı kazandırmaya çalışalım.
– Anne karnından obezite ile mücadele etmek. Gebeliklerinde aşırı kilo almış annelerin çocuklarında şeker, tansiyon, dolaşım bozukluğu, varis, kollajen hasarı daha fazladır. Bu çocuklar anne karnından başlayan hasarlarla yaş alırlar. 15 yaşında dizleri çatlamış kızlar veya 12 yaşında memesi çıkmış erkek çocuklar gibi çocuklar için pelvik taban hasarı da değerlendirilmelidir. Gebelikte sorun yaşamamak için gebe kalmadan tedbir almak şarttır.
– Şeker hastalığı belirtilerini bilmek. Kan şekeri takibi yapmak. Çok zayıf olup kas erimesiyle giden ketoasidozlar da şeker hastalığının bir göstergesi olabilir. Karın bölgesi yağlanması ile mücadele etmek, insülin direncini kırmak önemlidir. Şeker hastalığı başlamadan çok yıllar önce belirtiler verir. Çok su içmek, çok yemek yemek, çok idrar yapmak şekerin belirtilerinin başlıcalarıdır. İdrar yolu iltihapları ve bozulmuş mesane fonksiyonları ile sıklıkla beraber olup, şeker hastalarında idrar kaçırma sık dile getirilen bir şikayettir.
-Sürekli oturulan mesailerde 45 dakikada bir 5 dakika hareket etmek veya yürümek pelvik tabanın gün içinde dolaşımını düzenlemeye yardımcı olur. Sarkmalar başlamadan önce yürüyüş yapmak sarkma, fıtık gibi sorunlar varsa direnç egzersizleri ile desteklemek.
– Mesane eğitimi yapmak. Her idrar hissinde tuvalete gitmemek, ertelemeyi denemek işe yarar. İdrar alışkanlıkları mesane eğitimi le düzeltilebilir. İlk idrar hissi 100-150cc’lik idrarla gelir ancak mesane kapasitesi neredeyse bu miktarın 10 katıdır. Bilinenin aksine idrar biriktirmek veya tutmak kötü bir alışkanlık değildir. İdrar tutulduğu için böbreklerinize idrar geri kaçışı olmaz.
– Dar pantolonlar, sıkı kıyafetler, gün içinde evde taytlarla dolaşmak pelvik taban dolaşımını bozar. İşeme, barsak faaliyetleri olan dışkı ve gaz çıkarma ve üreme organlarının taşınması pelvik tabana bağlıdır. Pelvik taban hasar gördüğünde sadece kadında değil erkekte de prostat sorunları, işeme güçlükleri ile ortaya çıkabilir.
– Sigara içmek sarkmayı ve idrar kaçırmayı arttırır. Sigara damar yapısını bozarak, varislere katkı sağlar. Dolaşımı bozarak sarkmaları hızlandırır.
– Kabız olmak idrar kaçırmaya zemin hazırlar. Dışkılama sabah ve akşam olmak kaydıyla düzenli olmalıdır. Dışkılama güçlükleri, ıkınmak pelvik tabanı bozar.
– Kollajen yapı bozuklukları idrar kaçırmaya zemin hazırlar. Ailesinde varis, fıtık gibi kollajen yapı bozukluğu olanlarda vücudun taşıyıcı elemanlarının ana proteini olan kollajenin yapımında genetik taşınan bir sorun olabilir. Bu kadınlarda henüz gebe kalmadan rahim, vajina sarkmaları görülebilir.
– Bacak bacak üstüne atmak pelvik tabana zarar verir. Özellikle öğrenciler arasında yaygın görülen ders saatleri boyunca bacak bacak üstüne atma alışkanlığı pelvik tabanın dolaşımını bozarak, kanlanmayı azaltır ve sarkmaları hızlandırır. Ev içinde veya ders aralarında yer minderi tarzında dinlenme alanlarında bağdaş kurma tarzında bacakları birbirinden ayırarak oturmaya çalışmak pelvik taban için bacak bacak üstüne atmaktan daha sağlıklıdır.
– İdrar kaçırmak, yaşam kalitesini bozarak ruh sağlığını etkileyebilen, sosyal yaşamı kısıtlayabilen bir durumdur. Tedbir alarak oluşmasını engellemek, koruyucu hekimliğe gönül veren bir hekim olarak en temel sorumluluğumuzdur.
Dr. Seçil Günay Avcı
Haliç Üniversitesi Öğr. Üyesi