İBB’nin hazırladığı besin fiyatları krizi raporuna nazaran son 6 ayda sofraların en temel eserlerine market raflarında alarm takıldı, meyve ve sebzeler taneyle satılmaya başlandı, besin enflasyonu her ay daha da artarak tarihi tepesine ulaştı. Aldığı besin ölçüsünü azaltanların ve akşam pazarlarında “çıktı” eserleri almaya gelenlerin sayısı arttı.
İBB’ye bağlı İstanbul Planlama Ajansı (İPA) “Gıda Fiyatları Krizi Neden Artık, Neden Yeniden?” başlıklı çarpıcı bir rapor hazırladı.
Raporda, son 15 yılda besin fiyatlarında görülen üçüncü krizle karşı karşıya olunduğuna dikkat çekilerek Covid-19 pandemisiyle başlayan süratli besin fiyatı artışlarının Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle tarihi doruğuna ulaştığı vurgulandı.
TEMEL BESİN ESERLERİNE ALARM TAKILDI
Son 6 ayda yüksek bir süratle sofraların en temel eserlerine market raflarında alarm takıldığı, meyve ve sebzelerin taneyle satıldığı, besin enflasyonunun her ay daha da artarak tarihi doruğuna ulaştığı bir noktaya gelindiği belirtildi.
Gıda enflasyonunun, gübre-mazot üzere girdi maliyetlerinin rekor kırdığı söz edilerek “Belki de bütün besin tartışmalarında en görünmez kesim olan üreticilerin maliyetleri genel enflasyonun çok üzerinde seyretti. Açıkça vurgulamak gerekirse, Türkiye bugün besin fiyatlarında patlak veren bir yapısal krizin içinden tekrar geçiyor” denildi.
3,5 YIL EVVEL DE MİSAL SÜREÇ YAŞANDI
Raporda yalnızca 3.5 yıl evvel, misal bir süreç yaşandığında pek çok uzman kalıcı ve yapısal tahlillerin hayata geçmesi için davette bulunmasına karşın hal esnafının krizin sorumluları olarak gösterildiği, “tanzim satış” üzere kısa vadeli stratejilerle yaşanan krizin derinliğinin göz gerisi edildiği hatırlatıldı.
İSTANBUL’DA KAÇINILMAZ SONUÇ: DERİN YOKSULLUK
İPA’nın yaptığı Nisan 2022 İstanbul Barometresi araştırmasına nazaran iştirakçilerin yüzde 65,9’unun değişen ekonomik şartlar sebebiyle besin alışverişlerinde aldığı besin ölçüsünü azalttığını belirttiği aktarıldı.
O rapora nazaran, iştirakçilerin yüzde 56,8’i, alışveriş esnasında besin eserlerinde birinci dikkat ettiği özelliğin eserlerin fiyatı olduğunu tabir etti. Görüşülen İstanbulluların yalnızca yüzde 14.8’i besin alışverişinde birinci dikkat ettiği özelliğin eserlerin kalitesi olduğunu belirtti.
AKŞAM PAZARININ “ÇIKTI” ESERLERİNE TALEP ARTTI
İPA tarafından yürütülen “Ekonomik Krizin Kıskacında: İstanbul’da Geçim ve Dayanışma” araştırmasında da döviz kurunun süratli tırmanışı ile ülke çapında yaşanan ekonomik krizin İstanbul’un farklı mahallelerinde ve kentteki farklı yoksulluk profilleri açısından nasıl yaşandığına dair birinci fotoğrafı çekmişti.
Görüşülen mesken bayanlarının yüzde 62’si temel besin eserleri dışında besin alışverişi yapmayı kesmiş durumda. Bayanların yüzde 42’si taneyle ve gramla alışveriş yapmaya başladığını, lakin bu biçimde temel besin gereksinimlerini karşılayabildiklerini belirtti.
Görüşülen pazarcıların tümü akşam pazarıyla birlikte “çıktı” diye tanım edilen ve çürümeye yüz tutmuş eserleri en uygun fiyata, hatta birçok vakit fiyatsız bir halde almaya gelenlerin sayısının son 6 ay içerisinde bariz bir biçimde arttığını söylüyor. Görüşülen her iki konut bayanından biri akşam pazarlarında “kalan” bu eserleri çok ucuz fiyata aldığını tabir etti.